دکس (صرافی غیرمتمرکز) نوعی صرافی دیجیتال است که به صورت غیرمتمرکز فعالیت می‌کند. در این نوع صرافی نیازی به احراز هویت نیست و همه افراد در سراسر دنیا می‌توانند به داد و ستد رمزارز بپردازند. همچنین برخلاف صرافی‌های متمرکز، صرافی‌های غیرمتمرکز نیازی به خریدار و فروشنده برای ایجاد تقاضا، تعیین قیمت و تعدیل بازار ندارند، بلکه از طریق نوعی الگوریتم بازارساز خودکار این عملیات را انجام می‌دهند. اما DEX چطور کار می‌کند؟ در این مقاله به معرفی کامل دکس، تاریخچه و نحوه به‌وجود آمدن، مکانیزم کلی دکس‌ها و معرفی برترین دکس‌ها می‌پردازیم. با فرهاد اکسچنج همراه باشید.

 

بخش DEX در صرافی فرهاد اکسچنج

 

مطالبی که در این مقاله مطالعه خواهید کرد:

صرافی غیرمتمرکز (DEX) چیست؟

 

صرافی غیرمتمرکز یا Decentralized Exchange که به اختصار به آن DEX گفته‌ می‌شود برنامه‌ای بر پایه بلاک‌چین است که امکان مبادله و داد و ستد رمزارز را بدون هیچ واسطه‌ای فراهم می‌کند. که این امر دقیقاً در نقطه مقابل CEX یا همان Centralized Exchange که صرافی‌های متمرکز هستند قرار دارد. بنابراین هیچ خبری از دفتر سفارشات (Order Book) در این صرافی‌ها نیست. معاملات بر اساس تطبیق سفارشات خرید و فروش معامله‌گرها انجام می‌گیرد. این فرایند به کمک الگوریتم بازارساز خودکار یا Automatic Market Maker = AMM صورت می‌گیرد.در واقع AMM نوعی قرارداد هوشمند است. این الگوریتم بر اساس یک معادله تطابقی و استخرهای نقدینگی  یا Liquidity Pool قیمت‌گذاری دارایی‌ها را انجام می‌دهد. در ادامه به چگونگی و مکانیزم کار استخرهای نقدینگی خواهیم پرداخت.

 

مزایای DEX

 

• حذف واسطه‌ها
• پلتفرم متن باز یا همان Open Source
• امنیت بسیار بالا
• سرعت بالا در انجام تراکنشات
• شفافیت کامل و مقاوم در برابر سانسور
• عدم نیاز به واریز دارایی به کیف‌پول صرافی
• وجود استخر نقدینگی خاص برای هر جفت ارز
• عدم نیاز به احراز هویت KYC

 

همانطور که اشاره شد دکس‌ها دارای مزایای قابل توجه و مهمی هستند که در واقع همان اهداف واقعی تکنولوژی بلاک‌چین را شامل می‌شوند. برای مثال حذف واسطه و عدم نیاز به احراز هویت دقیقاً همان مقصودی‌ست که بلاک‌چین مسئولیت محقق شدنش را بر دوش می‌کشد.

لازم به ذکر است که تمام پروژه‌ها و پلتفرم‌ها در همه زمینه‌ها بی‌نقص نیستند و معایبی شامل حالشان می‌شود، دکس‌ها هم از این قاعده مستثنی نیستند. برخی از معایب DEX عبارتند از:

• کمبود نقدینگی در اکثر دکس‌ها
• محدودیت ارزهای قابل مبادله
• نبود پشتیبان در صورت بروز مشکل

همانطور که گفته شد، تامین نقدینگی در دکس‌ها از طریق Liquidity Pool انجام می‌شود که این استخرهای نقدینگی با مشارکت معامله‌گران به‌وجود می‌آید. پس بدیهی‌ست در ابتدای پروژه دکس‌ها با کمبود نقدینگی اولیه مواجه شوند. همچنین به دلیل مبادلات Peer-To-Peer = P2P شخص ثالثی وجود ندارد که در صورت بروز مشکل احتمالی به او در عنوان پشتیبان مراجعه شود. اما اغلب این مشکلات برای ابتدای فعالیت DEX وجود دارند و بعد از مدتی که مشارکت مخاطب در آن به حد خوبی برسد مشکلات مذکور نیز کم‌رنگ می‌شوند. برای مثال به تعدادی از بهترین دکس‌ها اشاره می‌کنیم که عملاً این قبیل ایرادات به صورت تقریباً کامل در آن‌ها از بین رفته است:

1. UNISWAP
2. SUSHISWAP
3. PANCAKESWAP
4. BINANCE DEX
5. MDEX
6. SIMPLE SWAP
7. DEXGURU

در بین این دکس‌ها یونی‌سوآپ بیشترین قدمت (2018) را دارد که اولین بنیانگذار ایده ناب DEX نیز بوده است. در ادامه با چگونگی تشکیل یونی‌سوآپ، اولین دکس دنیا آشنا خواهیم شد.

 

تاریخچه DEX

 

اولین ایده پرداز تشکیل پلتفرم دکس بر بستر بلاک‌چین کسی نبود جز خالق اتریوم، ویتالیک بوترین. او در سال 2016 با اندیشه نوین AMMها استارتی بر تلاش توسعه‌دهندگان جهت ساخت پلتفرمی غیرمتمرکز بر بستر بلاک‌چین زد. تلاش برای عملی کردن این ایده در سال 2017 توسط هایدن آدامز شروع شد. وی پس از یک سال تلاش توانست در سال 2018 اولین صرافی غیرمتمرکز دنیا (DEX) را که همان UNISWAP است پدید آورد. صرافی‌ای که امروزه بیش از 3.2 میلیارد دلار ارزش کل قفل شده در مجموع استخرهای نقدینگی را شامل می‌شود.

 

مکانیزم استخرهای نقدینگی در DEX

 

سوالی که پیش‌تر مطرح شد، مکانیزم فعالیت AMMها بر مبنای Liquidity Pool دکس ها بود. بپردازیم به نحوه دقیق این عملیات :

همانطور که در ابتدای مقاله مطرح شد، DEXها از اوردر بوک برای قیمت‌گذاری استفاده نمی‌کنند. بلکه این فرایند بر اساس الگوریتم خودکار بازارساز که نسبت دو دارایی را در استخر نقدینگی بررسی می‌کند انجام می‌شود. این روش به این گونه عمل می‌کند که کاربر را تشویق می‌کند تا تبدیل به تامین‌کننده نقدینگی شود. بازارسازان با واریز دارایی‌های خود در استخرهای مذکور نقدینگی مورد نیاز معامله‌گران را تشکیل می‌دهند. در ازای این کار پاداش استیک در استخر به صورت جداگانه و سهیم شدن در کارمزد مبادلات را از آن خود می‌کنند.

بعد از واریز دارایی و معادل جفت ارز آن به استخر دکس، کاربر یک توکن استخر نقدینگی یا Liquidity Pool Token = LPT دریافت می‌کند. این توکن نشان‌دهنده تامین‌کننده بودن وی دارد که به ازای میزان آن توکن در مقابل کل توکن‌ها در کارمزد تراکنشات سهیم می‌شود. همچنین دارنده LPT قادر است هر زمانی که می‌خواهد با بازپرداخت LPT به استخر تمام دارایی خود را دریافت کند و توکن استخر نقدینگی خود را بسوزاند.

 

نحوه انجام استیکینگ تتر

تاثیر قیمت چگونه اتفاق می‌‌افتد؟

 

از آنجایی که مبادلات در دکس ها برای هر جفت‌ارز استخر نقدینگی خاصی دارند، هر ارز در مقابل یک ارز دیگر مبادله می‌شود و معادل آن ارز پرداخت شده ارز جدید دلخواه دریافت می‌شود. این امر موجب اتفاقی به اسم “تاثیر قیمت” یا Price Impact می‌شود. گاهی اوقات در مبادلات ممکن است برای حفظ تعادل استخر نقدینگی میزان کمتری ارز دریافت کنید و متقابلاً گاهی اوقات نیز ممکن است میزان بیشتری از مبلغ پرداختی خود ارز دریافت کنید.

علت این اتفاق حفظ تعادل در استخر نقدینگی می‌باشد. حال هر میزان که حجم استخر نقدینگی بالاتر باشد، تاثیر قیمت پائین‌تر خواهد بود. یعنی هرچه حجم استخر نقدینگی بالاتر باشد، تفاوت در میزان پرداخت و دریافت کمتر می‌شود تا حدی که امروزه در بیشتر دکس‌ها این تفاوت به صفر رسیده است.

 

جمع‌بندی

 

صرافی غیرمتمرکز DEX یک پلتفرم مبتنی‌بر بازار ساز خودکار است، که می‌توانید در آن به مبادله  رمزارزها بدون نیاز به احراز هویت و واریز دارایی به کیف پول صرافی بپردازید. به‌علاوه، می‌توانید در استخرهای نقدینگی این پلتفرم مشارکت کنید و با مشارکت خود تامین نقدینگی کنید و کارمزد مبادلات دیگر کاربران را به‌عنوان پاداش دریافت کنید. پروتکل DEX تحولی در دنیای صرافی‌های ارز دیجیتال محسوب می‌شود. این پلتفرم ایده جدیدی را معرفی کرد و مشکل نقدینگی را که مشکل بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز بود، حل کرد. نظر شما درباره DEX چیست؟ در دیدگاه شما پلتفرم‌های دکس می‌توانند پایانی بر تسلط صرافی‌های متمرکز به روی بازار ارزهای دیجیتال باشند؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.